پاشش جوش یکی از رایج ترین و درعین حال مخرب ترین پدیده هایی است که هنگام جوشکاری مشاهده می شود موضوعی که تنها به ظاهر کار محدود نیست و اغلب نشانه ای از بی ثباتی قوس، تنظیمات نادرست و رفتار غیر کنترل شده حوضچه مذاب است. زمانی که تعادل میان ولتاژ، شدت جریان، نوع گاز محافظ و سرعت تغذیه سیم برقرار نباشد، قطرات ریز و درشت مذاب به اطراف پرتاب می شوند و علاوه بر کاهش کیفیت اتصال، هزینه و زمان تمام شده پروژه را هم افزایش می دهند. اهمیت تحلیل علت پاشش جوش زمانی بیشتر می شود که بدانیم بسیاری از این مشکلات قابل پیشگیری اند و با اصلاح چند پارامتر کلیدی می توان به قوس پایدار و جوش تمیز رسید. در ادامه، با نگاهی جامع و فنی، ریشه های اصلی پاشش، ارتباط آن با نوع فرآیند و راهکارهای تخصصی برای کنترل و جلوگیری از آن بررسی می شود تا دیدی دقیق و کاربردی برای انتخاب تنظیمات درست و رسیدن به کیفیت استاندارد فراهم شود. جهت خرید و استعلام قیمت سیم جوش در مدل های مختلف نیز می توانید به این صفحه مراجعه کنید.
پاشش جوشکاری چیست و چرا در برخی شرایط به شدت افزایش می یابد؟
پاشش جوش به قطرات ریز یا درشت فلز گفته می شود که در اثر ناپایداری حوضچه مذاب از ناحیه قوس جدا شده و به اطراف پرتاب می شوند. این قطرات معمولاً دمایی بسیار بالا دارند و در لحظه برخورد به سطح، به شکل نقاط برجسته یا ذرات چسبیده باقی می مانند. در واقع پاشش جوش نتیجه یک فرآیند ناقص است یعنی چیزی در عملکرد قوس یا شرایط سطحی باعث شده فلز مذاب مسیر استاندارد خود را طی نکند. اگر قوس پایدار باشد، فلز مذاب به صورت یکنواخت درون درز حرکت می کند و پاششی ایجاد نمی شود. این پدیده در جوشکاری MIG/MAG بیشتر دیده می شود، اما در فرآیندهای قوس دستی (SMAW) نیز به دلیل تغییرات طول قوس و کیفیت الکترود، به راحتی اتفاق می افتد.
بیشتر بخوانید: انواع گیج روغنی ویکا با قیمت ویژه
چرا پاشش جوش رخ می دهد؟
برای اینکه پاشش درک شود، باید بدانیم چه زمانی حوضچه مذاب رفتاری غیرعادی نشان می دهد. پاشش معمولاً نتیجه یکی از این سه اختلال است:
۱) اختلال حرارتی
دمای بیش ازحد بالا یا پایین باعث می شود فلز مذاب ثبات خود را از دست بدهد. اگر حرارت کافی نباشد، قوس قطع و وصل شده و پاشش می دهد؛ اگر خیلی زیاد باشد، مذاب به جای اینکه پایین برود، به اطراف رانده می شود.
۲) اختلال الکتریکی
هر زمان ولتاژ و شدت جریان هماهنگ نباشند، قوس به جای عملکرد خطی، رفتاری نوسانی پیدا می کند. این نوسانات باعث می شود قطرات مذاب قبل از رسوب، مسیر خود را گم کنند.
۳) اختلال مکانیکی
زاویه تورچ، فاصله نازل، حرکت دست جوشکار و حتی بافت سطح فلز روی رفتار حوضچه تأثیر می گذارند. یک زاویه اشتباه می تواند انرژی قوس را از مرکز منحرف کرده و پاشش ایجاد کند.
علت پاشش زیاد هنگام جوشکاری
در این بخش علت پاشش جوش را به صورت کاملا تخصصی بررسی می کنیم.
۱. ناپایداری قوس الکتریکی
۲. نسبت نادرست جریان و سرعت فید سیم
۳. ترکیب گاز محافظ و تأثیر آن بر پاشش
۴. آلودگی سطح کار و تأثیر آن بر پایداری قطرات
۵. زاویه نادرست تورچ و تغییر مسیر انتقال فلز
۶. کیفیت سیم جوش و رفتار قطره
محصولات پیشنهادی
راهکارهای تخصصی جلوگیری از پاشش جوش در جوشکاری
در ادامه به طور کامل به بررسی و توضیح چگونگی جلوگیری از پاشش جوش در جوشکاری پرداخته ایم:
۱. تنظیم صحیح پارامترهای ولتاژ و آمپراژ
پاشش جوش در بیشترین موارد به دلیل ناهماهنگی ولتاژ و شدت جریان رخ می دهد. زمانی که قوس الکتریکی ناپایدار باشد، قطرات مذاب کنترل نشده از حوضچه خارج می شوند. با تنظیم دقیق محدوده ولتاژ متناسب با نوع الکترود و ضخامت قطعه، قوس نرم و یکنواخت شکل می گیرد و پاشش به حداقل می رسد.
۲. انتخاب صحیح گاز محافظ و دبی استاندارد
گاز CO₂ خالص اگرچه نفوذ بالا ایجاد می کند، اما پاشش را افزایش می دهد. ترکیب های Ar/CO₂ یا Ar/O₂ قوس تمیزتری ایجاد می کنند. علاوه بر انتخاب نوع گاز، تنظیم درست دبی خروجی (نه خیلی کم، نه بیش از حد) از ایجاد آشفتگی در قوس جلوگیری می کند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید انواع شیر دستی کستل
۳. استفاده از سیم جوش و الکترود با کیفیت استاندارد
ناخالصی، رطوبت و پوشش نامرغوب الکترود عامل مستقیم ایجاد جرقه و پاشش است. استفاده از سیم جوش های کم اکسیژن، خشک و مطابق استاندارد AWS کیفیت قوس را بالا برده و پاشش را محدود می کند.
۴. تمیزکاری اصولی سطح و حذف آلودگی ها
چربی، زنگ زدگی، رطوبت و رنگ روی فلز در تماس با قوس به سرعت تبخیر شده و انفجارهای میکروسکوپی ایجاد می کنند که نتیجه آن پاشش شدید است. پرداخت سطح، استفاده از برس فلزی و رفع آلودگی ها قبل از شروع جوشکاری، پایداری قوس را افزایش می دهد.
۵. انتخاب تکنیک حرکتی صحیح تورچ یا الکترود
زاویه نامناسب، فاصله زیاد یا حرکت نامنظم دست باعث نوسان در قوس می شود. حفظ زاویه ۱۰ تا ۱۵ درجه، فاصله یکنواخت با قطعه و سرعت ثابت حرکت از مهم ترین عوامل کاهش پاشش محسوب می شود.
۶. تنظیم سرعت تغذیه سیم و هماهنگ سازی با ولتاژ
اگر سرعت تغذیه زیادتر از حد نیاز باشد سیم روی حوضچه «می کوبد» و پاشش شدید ایجاد می کند. در مقابل، سرعت کم باعث قطع و وصل شدن قوس می شود. هماهنگی سرعت سیم با ولتاژ، یکی از تنظیمات کلیدی برای ایجاد قوس پایدار است.
۷. استفاده از آنتی اسپاتر استاندارد
مواد ضد پاشش در بسیاری از پروژه های صنعتی استفاده می شوند. این محصولات روی نازل، قطعه کار یا میز جوش اسپری می شوند و مانع چسبیدن ذرات مذاب می گردند. انتخاب برندهای صنعتی با فرمولاسیون سیلیکونی یا بی سیلیکون، بستگی به نوع پروژه دارد.
۸. کنترل دمای نازل و جلوگیری از گرفتگی نازل
گرم شدن بیش از حد نازل باعث ناپایداری گاز محافظ شده و پاشش افزایش می یابد. تمیز کردن نازل، تنظیم فاصله مناسب از قطعه و استفاده از نازل های آب خنک در پروژه های سنگین از راهکارهای موثر است.
۹. استفاده از دستگاه های جوش Inverter با منحنی قوس پایدار
دستگاه های اینورتر با قابلیت کنترل دینامیک قوس، پاشش را به میزان چشمگیری کاهش می دهند. استفاده از قابلیت های پیشرفته مثل Hot Start، Arc Force و Soft Start نیز قوس را کنترل پذیرتر می کند.
۱۰. حفظ فاصله صحیح نازل تا قطعه کار
فاصله کم باعث نفوذ بیش از اندازه گاز در حوضچه و انفجارهای کوچک می شود؛ فاصله زیاد نیز پوشش گاز را ناقص می کند. رعایت فاصله استاندارد ۱۰ تا ۱۲ میلی متر برای MIG/MAG توصیه می شود.
نتیجه گیری
پاشش جوش صرفاً یک مشکل ظاهری نیست؛ یک نشانه فنی از عدم تعادل قوس و شرایط ناپایدار حوضچه مذاب است. کنترل آن نیازمند ترکیبی از تنظیم دقیق پارامترهای جوشکاری، انتخاب مواد باکیفیت، رعایت تکنیک صحیح جوشکار و استفاده هوشمندانه از ابزارهای کمکی مانند اسپری ضد پاشش است. با رعایت این اصول، نه تنها پاشش کاهش می یابد، بلکه کیفیت اتصال، دوام جوش و ظاهر نهایی پروژه بهبود پیدا می کند. همچنین زمان و هزینه های اضافی تمیزکاری به حداقل می رسد و ایمنی محیط کار افزایش می یابد. در نهایت، پاشش جوش را می توان به عنوان شاخصی برای بهینه سازی فرآیند جوشکاری در نظر گرفت: هرچه بتوانید آن را کاهش دهید، یعنی کنترل بیشتری روی قوس و حوضچه مذاب دارید و نتیجه کار شما به سطح حرفه ای نزدیک تر خواهد شد.
سوالات متداول درباره علت پاشش زیاد هنگام جوشکاری
پاشش جوش دقیقاً چه زمانی ایجاد می شود؟
هر زمانی که تعادل قوس به هم بخورد؛ یعنی وقتی ولتاژ، آمپر، گاز، سرعت سیم یا زاویه تورچ نادرست باشد. این عدم تعادل باعث می شود قطرات مذاب کنترل خود را از دست بدهند و به اطراف پاشیده شوند.
آیا پاشش جوش به کیفیت اتصال آسیب می زند؟
به صورت مستقیم نه؛ اما پاشش زیاد علامت ناپایداری قوس است و این ناپایداری می تواند باعث حفره، گل جوش زیاد و نفوذ نامناسب شود.
بهترین روش کاهش پاشش چیست؟
تنظیم هم زمان ولتاژ و سرعت تغذیه سیم. این دو پارامتر بیشترین تأثیر را دارند و اگر درست تنظیم شوند، سایر عوامل راحت تر کنترل می شوند.
اسپری ضد پاشش جوش مفید است؟
بله برای جلوگیری از چسبیدن پاشش به سطح مفید است، اما علت اصلی پاشش را برطرف نمی کند. فقط تمیزکاری را ساده تر می کند.
چرا با وجود تنظیمات درست، پاشش هنوز زیاد است؟
ممکن است مشکل از آلودگی سطح، نازل کثیف، گاز محافظ بی کیفیت یا زاویه اشتباه تورچ باشد. پاشش معمولاً چند عامل همزمان دارد.