نقش تهویه هوا در کاهش احتمال سرایت ویروس کرونا دارای اهمیت خاصی است. برای کنترل و مدیریت بیماری کووید 19 باید راه های انتقال این ویروس را بشناسیم. فرضیه های اولیه سازمان جهانی بهداشت طبق تجربیات سارس در سال ۲۰۰۲ حکایت از این دارد که هوا و قطرات تنفسی می توانند به این ویروس قابلیت بیماری زایی بدهد.
وزرات بهداشت به منظور کاهش انتقال ویروس توسط تماس دست‌ها با محیط و سطوح آلوده به ویروس، بر اساس شیوه نامه بهداشتی استراتژی ای را اتخاذ کرده است. شستن دست‌ها با آب و صابون پس از تماس با هر فرد یا اشیای مشکوک، گندزدایی سطوح با احتمال آلودگی و ضد عفونی کردن آن ها از جمله این استراتژی است. استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی نیز از جمله پروتکل های بهداشتی است که برای مدیریت بیماری از طریق انتقال با قطرات تنفسی و قطع زنجیره انتقال می باشد.
در این بین سیستم های تهویه مطبوع منازل و محل کار نقش موثری در قطع زنجیره شیوع کرونا دارند. در این مقاله توصیه هایی را برای جلوگیری از شیوع کرونا در سیستم تهویه مطبوع ارائه می دهیم.
نقش سیستم های تهویه مطبوع در انتقال ویروس کرونا چیست؟
بر اساس اظهارات سازمان بهداشت جهانی، تماس با فرد مبتلا و تنفس در محیط آن فرد مهم ترین راه انتقال ویروس کووید 19 است. از جمله عواملی که می تواند ویروس را براحتی پخش کرده و راه انتقال آن را به سایر مکان ها آسان کند، تنفس، عطسه و سرفه می باشد. زیرا این ذرات تنفسی به آسانی بر روی سایر سطوح می مانند و سبب آلوده شدن هوای محیط می شوند در این صورت در زمان کوتاهی می تواند افراد زیادی را مبتلا نماید.
قطرات تنفسی دارای اندازه 1 تا ده میکرومتر است و هر میکرومتر معادل 0.001 میلی‌متر می باشد که به دلیل کوچک بودن قابل دیدن نیستن و نمی توان از آلودگی محیط مطلع شد. برای انتقال ویروس از یک محیط به محیط دیگر نیازمند یک ناقل است که همین مسئله حساسیت و مهم بودن سیستم های تهویه مطبوع را نشان می دهد. این سیستم ها به عنوان یک ناقل عمل کرده و نقش منفی را در انتقال ویروس کووید 19 دارند زیرا به وسیله این سیستم ها ویروس می تواند از محیطی در ساختمان به محیطی دیگر منتقل شود.
توصیه هایی برای جلوگیری از شیوع کرونا در سیستم تهویه مطبوع
قطر قطرات تنفسی بیشتر از 5 میکرون بوده و در فاصله دو متر ته نشین می شوند می توان با رعایت فاصله اجتماعی از شدت انتقال آن جلوگیری کرد. همچنین به دلیل اینکه این قطرات توسط جریان هوا می توانند جابه جا شوند، استفاده از ماسک می تواند مانع از انتشار آن شود.
این ویروس علاوه بر امکان انتقال از طریق تنفس و تماس با سطوح آلوده همچنین می تواند از طریق آلاینده‌های هوا از قبیل آئروسل‌ها که به شکل هوابرد هستند انتقال پیدا کند. ویروس آئروسل های ناقل ویروس کووید 19 کمتر از پنج میکرون بوده و قابلیت پراکنده و معلق شدن در فضا به شکل هوا برد می باشد. طبق نتایج مطالعات انجام شده به منظور کاهش خطر انتشار و انتقال ویروس کووید 19 علاوه بر پروتکل های گفته شده باید تهویه منازل و سیستم های تهویه را مدنظر قرار داد.
1.افزایش کیفیت هوای داخل ساختمان به وسیله سیستمهای تهویه هوا
کشورهای بسیاری طی سال های اخیر نسبت به موضوع سلامت هوای تنفسی انسان ها و کیفیت هوای داخل ساختمان و سایر مکان ها توجه کرده اند. زیرا در حال حاضر بیشتر از 90 درصد افراد زمان خود را در داخل ساختمان سپری می کنند. عواملی چون گرد و غبار، ویروس‌ها، باکتری‌ها و ذرات شیمیایی روی کیفیت هوا تاثیر منفی داشته و تهدیدی برای سیستم تنفسی و ایمنی انسان‌ها به شمار می روند. هوای بی کیفیت می تواند منجر به ایجاد انواع آلرژی‌ها، سرطان و بیماری‌های اپیدمیکی مانند کورونا (COVID-19) شود. بنابراین می توان متوجه اهمیت کیفیت هوای داخل ساختمان شد. به دلیل وجود بیماری کرونا این موضوع اهمیت خاصی دارد زیرا افزایش کیفیت هوای داخل ساختمان می تواند تا حد زیادی از انتشار ویروس کووید 19 بکاهد و از ضعف سیستم ایمنی جلوگیری کرده و امکان ابتلا به بیماری را کاهش دهد.
استفاده از سیستم های تهویه مناسب می تواند نقش انکار ناپذیری در افزایش هوای داخل ساختمان و کاهش احتمال انتقال ویروس داشته باشد. البته باید نکاتی را در مورد این سیستم رعایت کرد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.
انجام فیلتراسیون هوا برای محیط های دارای سیستم تهویه
برای محیط هایی که در آن ها از سیستم های تهویه مطبوع استفاده می شود باید فیلتر مناسبی در نظر گرفت.
برای جلوگیری از انتشار ویروس کرونا استفاده از فیلتر های معمولی نیز بی فایده نبوده و می توانند تا حدی احتمال جابه جایی این ویروس را کاهش دهند.
دو نوع فیلتر شامل فیلترهای ePM1 و HEPA با بازدهی بالای فیلتراسیون وجود دارد که آن ها را در مکان هایی مثل فرودگاه، مدرسه و دیگر محیط‌های مشابه میزان انتقال ویروس در حد متوسط است می توان به کار برد.
فیلتر HEPA برای استفاده در محیط های حساس مثل مراکز بهداشتی و بیمارستان ها کاربرد دارد و فیلتر ePM1 نقشموثری در کاهش خطر انتقال بیماری دارند.
این دو نوع فیلتر نباید در تماس با آب قرار بگیرند یا شسته شوند، همچنین این فیلترها دوره کارکردی مشخصی داشته که باید پس از مدتی تعویض شوند. چنانچه هنگام نصب این فیلتر دچار صدمه یا بریدگی شوند، قابلیت خود را از دست می دهند و کاربردی ندارند.
نگهداری از سیستم تهویه و فیلترها
برای کارکرد درست سیستم های تهویه مطبوع در شرایط کنونی که با ویروس کرونا مواجه هستیم باید نکات مهمی را در زمینه مراقبت و نگهداری این سیستم ها مدنظر قرار داد.
1.برای تعویض فیلترهای این سیستم ها باید نکات بهداشتی را رعایت کرد به این منظور باید از دستکش و ماسک در هنگام کار استفاده کرد.
2.برای انتقال و از بین بردن فیلترهای استفاده شده باید آن ها را در کیسه ها و محفظه های بسته قرار داد.
3.فیلترهای HEPA که در سیستم های تهویه بیمارستانی استفاده می شوند دارای آلودگی بسیاری هستند. بنابراین باید همانند زباله های بیمارستانی آن را با رعایت پروتکل های بهداشتی به زباله دان های مخصوص منتقل کرد. این فیلترها اگر به درستی از بین نروند سبب آسیب رساندن به محیط زیست شده و آن را آلوده می کند.
4.برای جلوگیری از انتشار ویروس در محیط های بسته می توان بجای سیستم های تهویه معمولی از سیستم های یو وی استفاده کرد. زیرا این سیستم ها قابلیت محافظت بیشتری در مقابل ویروس کرونا دارند.
2.توصیه‌هایی برای تهویه در منازل و واحدهای مسکونی
خانه به جهت در امان ماندن از ابتلا به ویروس کرونا امن ترین مکان محسوب می شود. اما تماس با محیط بیرون کاری سخت و اجنتاب ناپذیر است و احتمال وارد شدن عفونت به خانه از بیرون وجود دارد. افراد خانه باید احتیاط هایی را به منظور جلوگیری از شیوع بیماری و ایمن ماندن خانه را باید انجام دهند که شامل موارد زیر است:
- تا حد ممکن تماس افراد باید به حداقل برسد.
- انجام تهویه طبیعی با استفاده از پنجره‌ها و درها
- نرخ تهویه بستگی به مساحت منزل و فضای بسته، تعداد افراد ساکن، تعداد پنجره‌ها و درها دارد.
- باید به ازای هر نفر در منزل و فضاهای بسته حداقل ۷ الی ۱۰ لیتر در ثانیه هوا تامین شود.
- تعویض هوای منزل و فضاهای بسته ۲.۵ الی ۶ بار در ساعت
- در صورتی که هوای فضای بسته چهار بار در ساعت تعویض شود پس از مدت زمان ۳۷ دقیقه، ۹۰ درصد از هوای آلوده از فضای بسته خارج می‌شود.